ارک علی شاه یا ارک تبریز در بین سال های 716-724 هجری قمری توسط علیشاه گیلانی وزیر ابوسعید بهادرخان از ایلخانان مغول به سبک آذری ساخته شده است ،دلیل به طول انجامیدن ساخت این بنا مرگ ناگهانی بانی این بنا و بزرگی بیش حد این بنا میباشد.

ارک تبریز در برخی وب سایتها با عنوان “ارگ” نوشته شده است ولی در گوش محلی از واژه “ارک” استفاده میشود.

عکسهای زیر به صورت مکتوب و نقاشی شده میباشد که از تاریخ دقیق ان اطلاعاتی در دسترس نیست.

برای دیدن اندازه واقعی تصویر کلیک کنید.

به احتمال زیاد این عکس توسط دوربین گرفته شده است.

برای دیدن اندازه واقعی تصویر کلیک کنید.

اصل این بنا مسجدی بود که در زمان های مختلف مورد استفاده قرار گرفته شده است ،ارک تبریز به عنوان نماد شهر تبریز میباشد چرا که در طول تاریخ همواره شاهد اتفاقات انجامیده در تبریز میباشد بر روی تنه ی ارک اثار گلوله و ترکش هایی از دوران مشروطه و حکومت ملی اذربایجان و… به یادگار مانده است ،ارتفاع دیوارهای باقیمانده 28 متر، عرض دهنه 30 متر و پهنای دیوارها 5/10 متر است. طاق رفیع مسجد بقول مورخین اندکی بعد از ساخت بعلت تعجیل در اتمام فرو ریخته است. کف اصلی مسجد در زمان احداث سه متر پائین تر از کف فعلی بوده است آثار عمده بنا در بخش شمالی به مرور زمان فرو ریخته و بقایای آن در دل خاک مدفون میباشد. این مسجد در جانب شرقی دارای مدرسه و در جانب غربی زاویه ای داشته است.

برای دیدن اندازه واقعی تصویر کلیک کنید.

در انقلاب مشروطیت از سنگرهای مسلط برشهر بشمار می آمده است که فتح آن سبب تقویت مشروطه خواهان شده است.
در دوره پهلوی اول در جانب شرقی سالن تاتری با بالکن های جانبی و گچبری های پرکار به سبک اپرا های روسی توسط معماران و هنرمندان آذربایجانی احداث و صحن شمالی به پارک و گردشگاه عمومی تبدیل شده که به باغ ملی تغییر نام یافته است .
بعد از انقلاب اسلامی کلیه مستحدثات جانبی برچیده شده و صحن شمالی چند سالی به مصلی جهت اقامه مراسم عبادی سیاسی نماز جمعه و اعیاد تبدیل شده که در سالهای بعد با احداث سالن سرپوشیده ای به بخش جنوبی منتقل شده است.

ارگ تبریز و محوطه? باستانی آن در 15 دی 1310 خورشیدی به شماره? 170 در فهرست آثار ملی ایران به‌ثبت رسیده‌است و نقشه? حریم استحفاظی قانونی و ظوابط حفاظتی آن در نشست 29 خرداد 1357 شورای حفاظت آثار تاریخی اداره? کل حفاظت آثار تاریخی مشخص و مورد تأیید اعضا قرار گرفته‌است.

امروزه تنها بخشی از دیوارهای عظیم و محراب بسیار بلند شبستان جنوبی این مسجد برجای مانده‌است که خود موید شکوه و آبادانی آن در گذشته‌است. دیوارهای موجود در حقیقت تشکیل‌دهنده? ایوان تاق‌پوش و حمال تاقی استوانه‌ای عظیمی بوده‌است که فضای به‌وجودآمده به‌عنوان شبستان و عنصبر اصلی مسجد علی‌شاه به‌شمار می‌رفته‌است.

امروزه شاهد بی مهری های زیادی به ارک تبریز میباشیم شاید علت ان این باشد که این بنای تاریخی که علاوه بر تاریخ پرشکوهش یادآور خوبی ها و بدی ها ،بزرگترین ساختمان تبریز در زمان های خودش بوده است این باشد که این بنا در شمال غرب کشور (آذربایجان) واقع شده است. گزارشی در این باره با عنوان “بی مهری به ارک” در دست تدوین میباشد.

ساری گلین از لحاظ لغوی در ترکی آذربایجانی یعنی عروس زرد یا دختر مو طلایی که در افسانه های آذربایجان اشاره به خورشید است. براساس افسانه،خورشید در سه هزارمین سال خلقت دزدیده میشود.تلاش برای آزادی خورشید و حسرت آن در موسیقی آذربایجانی ماتریالیزه شده است. برای ساری گلین در آذربایجان رقص زیبایی وجود دارد که حرکات آن حس تمنا و خواستن را در انسان زنده میکند. دستها به سمت آسمان باز میشود و با ملودی نرم 4/3 حرکات پا و دست انجام میشود.
اما در موسیقی هم میتوان از ساری گلین رد و پایی پیدا کرد.آهنگ و موسیقی ساری گلین سالهای سال سینه به سینه به ما رسیده و ساری گلین از تصنیف های فولکولور آذربایجان محسوب میشود گر چه ادعاهای افراطی ارامنه در باب این این ترانه چشم چرانی میکند.خواننده های بسیاری این آهنگ و شعر را خوانده اند و به آن افتخار میکنند، از آن جمله میتوان به قدیر رستمف اشاره کرد.همچنین حسین علیزاده نوازنده مشهور تار در آخرین آلبوم خود به نام به تماشای آبهای سفید(با نام انگلیسی Endless Vision) این قطعه را همراه با جیوان گاسپاریان اجرا کرده که در آن ایلقار مرادوف همراه با افسانه رسایی شعر آن را میخوانند.البته در ادامه قطعه جیوان گاسپاریان آن را به زبان ارمنی و سپس به زبان فارسی شعری با همین موسیقی خوانده میشود.

تصویر مربوط به اجرای ساری گلین توسط استاد عالیم قاسم اف و دخترش فرغانا در این زمان اجرای این ترانه به دلیل عدم وجود الات کامل موسیقی چند نفر از جمله یک پیر زن چینی مسئول پخش اهنگ با استفاده از هنجره خود بودند!